Na meer dan honderd uren onderhandelen bereikte het Europees Parlement een deal met de Europese ministers van Financiën over strengere wetgeving voor Europese banken. In dit artikel bespreken we de belangrijkste onderdelen op een begrijpelijke manier en laten we zien dat de Groene Europarlementariërs een belangrijke rol speelden tijdens de onderhandelingen. Veel van onze voorstellen zijn aangenomen of verwerkt in het compromis.

Met deze wetgeving gaat Europa voldoen aan de internationale afspraken over kapitaaleisen aan banken van het Basel-comité (Basel III). De wetgeving, intern bekend onder de afkorting CRD4/CRR (van Capital Requirements Directive/Regulation) zet stappen in de richting van de aanpak van de ernstige problemen in de bankensector die leidden tot de krediet- en eurocrisis.

1. Kapitaaleisen

Probleem

Toen de kredietcrisis toesloeg, bleek dat veel banken een te kleine kapitaalbuffer hadden om ondanks grote verliezen toch te kunnen blijven functioneren. Door te optimistische interne risicobeoordeling door banken bleek het eigen kapitaal bovendien van onvoldoende kwaliteit. Overheden moesten bijspringen met belastinggeld om het bankensysteem in crisis overeind te houden. Nog altijd zijn er banken die te groot zijn om failliet te kunnen gaan zonder risico voor de gehele economie (too big to fail).

Voorstellen of amendementen van de Groenen in het Europees Parlement (met GroenLinks)

  • Hogere minimumkapitaaleisen, gerelateerd aan de risico's die een bank neemt. Landen krijgen de mogelijkheid om strengere eisen te stellen dan het EU-minimum.
  • Aparte, strengere buffereisen voor banken die een risico vormen voor het hele financiële systeem.
  • Absoluut maximum stellen aan de verhouding tussen geleend geld en eigen vermogen (leverage ratio). Voor banken die meer risico's nemen geldt een hogere ratio.
  • Minder afhankelijkheid en betere kwaliteit van interne risicobeoordeling van kapitaal door banken.

Ingenomen positie door de Econ-commissie van het Europarlement (compromis met andere fracties)

Succes: De voorstellen van de Groenen zijn grotendeels overgenomen.

Helaas was er geen meerderheid voor een meer grondige aanpak van banken die te groot zijn om failliet te kunnen gaan zonder risico voor de hele economie.

Compromis tussen Europarlement en Raad van Ministers (ministers van Financiën van 27 EU-landen)

Afgezwakt compromis: Banken moeten hun eigen kapitaal verhogen en voor grote systeembanken geldt een verplichte extra buffer, maar lagere eisen dan gewenst door het Europarlement. Er is enige flexibiliteit voor landen om strengere kapitaaleisen te stellen dan het EU-minimum. De interne risicobeoordeling door banken wordt verbeterd.

Een bindende leverage ratio is op de lange baan geschoven onder druk van Frankrijk en Duitsland en van de bankensector.

2. Liquiditeitseisen

Probleem

Zelfs met voldoende kapitaal is nog niet gegarandeerd dat banken op ieder moment kunnen voldoen aan de directe vraag naar geld (liquiditeit). In de crisis is gebleken dat banken vaak te weinig 'cash' of vergelijkbare liquide middelen op korte en middellange termijn voorhanden hadden.

Voorstellen of amendementen van de Groenen in het Europees Parlement (met GroenLinks)

  • Maak banken minder afhankelijk van kortlopende leningen en stimuleer het gebruik van stabiele financieringsbronnen zoals (verzekerde) deposito's van spaarders en het MKB.
  • Stel bindende liquiditeitseisen voor de korte en middellange termijn.

Ingenomen positie door de Econ-commissie van het Europarlement (compromis met andere fracties)

Het compromis ligt dichtbij de Groene voorstellen.

Compromis tussen Europarlement en Raad van Ministers (ministers van Financiën van 27 EU-landen)

Er zijn geen vaste afspraken over liquiditeitseisen voor de middellange termijn en afzwakking voor de korte termijn. Gedetailleerde voorschriften zijn uitgesteld en moeten worden opgenomen in toekomstige wetgeving. De bankensector, Europese Centrale Bank, enkele grote EU-landen en het Basel-comité zijn zelf verantwoordelijk voor het eerder afzwakken van de regels.

3. Schaduwbankieren

Probleem

Bankactiviteiten worden steeds vaker door andere financiële spelers dan door banken zelf ondernomen. Deze activiteiten, ook wel 'schaduwbankieren' door onder andere investeringsfondsen, financiële bedrijven en verzekeringsbedrijven, zijn de afgelopen jaren uitgegroeid tot een kwart van de totale financiële sector, maar ze vallen niet onder de regels voor banken. Daardoor vormen ze een risico voor de financiële stabiliteit.

Voorstellen of amendementen van de Groenen in het Europees Parlement (met GroenLinks)

Stel een maximum aan de blootstelling van banken aan risico's van deze niet gereguleerde financiële spelers. (De Europese Commissie werkt momenteel aan aparte wetgeving om schaduwbankieren verder te reguleren.)

Ingenomen positie door de Econ-commissie van het Europarlement (compromis met andere fracties)

Succes: Het voorstel van de Groenen is overgenomen.

Compromis tussen Europarlement en Raad van Ministers (ministers van Financiën van 27 EU-landen)

Gedeeltelijk succes: Er komt een verplichte rapportage aan de Europese bankentoezichthouder van blootstelling aan risico's. Een maximum aan blootstelling is uitgesteld.

4. Belastingontwijking door banken

Probleem

Veel Europese banken zijn wereldwijd actief. Ze maken legaal en illegaal gebruik van verschillen in belastingwetgeving en belastingparadijzen om hun belastingafdrachten te drukken. Dit gebeurt buiten het zicht van toezichthouders en het publiek.

Voorstellen of amendementen van de Groenen in het Europees Parlement (met GroenLinks)

Banken moeten verplicht uitgesplitst per land in hun jaarverslag over hun activiteiten rapporteren. Daarmee wordt duidelijk waar en hoeveel belasting de banken betalen en of ze in belastingparadijzen actief zijn. Zo pakken we belastingontwijking aan.

Ingenomen positie door de Econ-commissie van het Europarlement (compromis met andere fracties)

Succes: Het voorstel van de Groenen is overgenomen.

Compromis tussen Europarlement en Raad van Ministers (ministers van Financiën van 27 EU-landen)

Succes: Het voorstel van de Groenen is overgenomen na een publiekscampagne om de Europese ministers te overtuigen.

5. Beloning bankbestuurders

Probleem

De salarissen en bonussen van bankbestuurders zijn disproportioneel hoog. Ondanks te risicovol gedrag van bankiers, dat leidde tot zeer hoge kosten voor de samenleving, kregen veel bankiers hoge bonussen.

Voorstellen of amendementen van de Groenen in het Europees Parlement (met GroenLinks)

  • Beperk bonussen tot maximaal de helft van jaarsalaris.
  • Hoogste salaris binnen een bank mag niet hoger zijn dan 20 keer het laagste salaris.
  • Beloningsbeleid moet in lijn zijn met langetermijndoelen van de werknemer.

Ingenomen positie door de Econ-commissie van het Europarlement (compromis met andere fracties)

Gedeeltelijk succes: Bonus beperkt tot maximaal één jaarsalaris.

Compromis tussen Europarlement en Raad van Ministers (ministers van Financiën van 27 EU-landen)

Gedeeltelijk succes: Bonus beperkt tot maximaal één jaarsalaris of tweemaal het jaarsalaris mits aandeelhouders daarmee akkoord gaan.

6. Diversiteit in bestuur van banken

Probleem

Vrouwen zijn sterk ondervertegenwoordigd in het management van banken. Ondanks goede voornemens van bedrijven blijft meer diversiteit in de top van banken uit.

Voorstellen of amendementen van de Groenen in het Europees Parlement (met GroenLinks)

Meer vrouwen in het management van banken door het instellen van een quotum van een derde vrouwen in de raden van bestuur.

Ingenomen positie door de Econ-commissie van het Europarlement (compromis met andere fracties)

Succes: Het voorstel van de Groenen is overgenomen.

Compromis tussen Europarlement en Raad van Ministers (ministers van Financiën van 27 EU-landen)

Afgezwakt door Europese ministers: Banken stellen zelf doelen om diversiteit te vergroten en moeten rapporteren over de voortgang.