Overheden lopen miljarden mis doordat bedrijven belasting ontwijken. Soms is dat illegaal, maar vaak ook legaal. Bedrijven spelen handig in op de gaten in de belastingstelsels en de verschillen in de wetgeving tussen landen. GroenLinks wil deze schadelijke praktijken aanpakken zodat multinationals, net als werknemers en kleine bedrijven, gewoon hun belasting betalen. Daarvoor is Europese en internationale samenwerking onmisbaar. Dit zijn de zeven belangrijkste stappen die GroenLinks wil nemen om belastingontwijking aan te pakken.

De komende tijd buigt het Europees Parlement zich over een actieplan tegen belastingontwijking dat de Europese Commissie voorstelt. GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout is woordvoerder namens de Groenen in het Europarlement. Hij zal voorstellen doen om het actieplan verder aan te scherpen. Het is daarna aan de landen van de Europese Unie om het beleid uit te voeren.

Stap 1: Een echte Europese aanpak

GroenLinks wil dat niet langer één land Europese samenwerking op belastinggebied kan tegenhouden. Volgens de huidige spelregels van de Europese Unie zijn belastingen in eerste instantie een nationale aangelegenheid. Europese samenwerking is alleen  mogelijk als alle zevenentwintig EU-landen akkoord gaan, voordat wetgeving over belastingen gemaakt kan worden. Niet zelden is Nederland een van de landen die samenwerking blokkeert en dus een aanpak van belastingontwijking in de weg staat.

De problematische samenwerking zorgt ervoor dat de Europese Unie keihard ingrijpt bij het inperken van overheidsuitgaven (de bekende drieprocentsnorm), maar dat de EU vrijwel niks doet om ervoor te zorgen dat overheden voldoende belastinginkomsten binnenkrijgen. Nu Europa nadenkt over meer economisch en politieke integratie, mag ook belastingbeleid niet langer taboe zijn. Anders blijven overheden hopeloos achterlopen op internationaal opererende bedrijven. Als Europa samenwerkt, speelt het als grootste handelsblok ook een grote rol in de aanpak van belastingontwijking elders in de wereld.

Stap 2: Eén minimumtarief voor vennootschapsbelasting

GroenLinks wil dat er één minimumtarief komt voor vennootschapsbelasting, de belasting die bedrijven betalen over hun winst. Nu betalen bedrijven in Frankrijk 36% belasting over hun winst. In Nederland is dat 25% en in Ierland slechts 10%.  Deze verschillen zetten druk op landen om hun belastingtarieven steeds verder te verlagen. Door deze belastingconcurrentie is het gemiddelde tarief voor vennootschapsbelasting in Europa afgenomen van 31,9% in 2000 tot 23,5% vorig jaar.

Met een Europees minimumtarief komt er een einde aan de trend dat bedrijven steeds minder bijdragen aan publieke inkomsten. Als eerste stap moeten de EU-landen akkoord gaan met een voorstel voor een gemeenschappelijke grondslag voor de vennootschapsbelasting dat al op de plank ligt.

Stap 3: Een goede Europese definitie van belastingparadijzen

Alle Europese landen hanteren een eigen definitie van wat een belastingparadijs is. Daar moet snel één goede Europese definitie voor in de plaats komen. Dan kan de Europese Unie namelijk gezamenlijk optreden tegen landen buiten de EU die het mogelijk maken om belasting te ontwijken.

Wat GroenLinks betreft zijn landen belastingparadijzen als ze bedrijven vrijstellen van belasting of belastingvoordelen bieden zonder dat die bedrijven een echte economische activiteit hebben in een land. In de voorzet die de Europese Commissie doet, geldt de definitie van belastingparadijzen alleen voor landen buiten de EU. In tegenstelling tot partijen als de PvdA, D66, VVD en CDA die per motie verboden om Nederland een belastingparadijs te noemen, vindt GroenLinks dat ook de landen van de EU zelf moeten zorgen dat ze in niets op belastingparadijzen lijken.

Stap 4: Van postbusbedrijven naar echte bedrijven

Nederland biedt talloze internationale bedrijven een Nederlandse postbus waardoor ze minder belasting betalen over de winsten die hun dochterondernemingen in andere landen maken. Uit onderzoek van de Volkskrant bleek onlangs dat ruim de helft van multinationals uit Italië, Griekenland, Spanje en Portugal om belastingredenen een brievenbus-bv in Nederland heeft. Landen die met de grootst mogelijke moeite proberen om hun overheidsfinanciën op orde te krijgen, lopen door de soepele belastingregels in Nederland miljarden mis. Er zijn snel scherpere regels nodig die voorkomen dat bedrijven zonder echte economische activiteit in Nederland en andere EU-landen kunnen profiteren van deze postbusconstructies.

Stap 5: Gaten in belastingverdragen herzien

Op papier moeten belastingverdragen tussen landen voorkomen dat bedrijven dubbel belasting betalen: in het land van vestiging en in het land waar ze actief zijn. In de praktijk komt het er vaak op neer dat bedrijven in beide landen geen belasting hoeven te betalen! Vooral ontwikkelingslanden lopen zo veel belastinginkomsten mis.

GroenLinks wil effectieve anti-misbruikregels die voorkomen dat bedrijven geen of zeer weinig belasting betalen. Uiteindelijk moeten de belastingverdragen met andere landen namens de hele Europese Unie worden afgesloten, zodat we het complexe en ondoorzichtige netwerk van bilaterale belastingverdragen, met alle ontwijkingsmogelijkheden van dien, kunnen afschaffen.

Stap 6: Verplichte openheid van bedrijven

De Europese Unie moet van internationale bedrijven eisen dat ze openheid geven over hun activiteiten per land. Multinationals zijn actief in veel verschillende landen. In hun jaarverslagen is echter lang niet altijd duidelijk welke bedrijfsresultaten een multinational waar heeft behaald. En ook niet hoeveel belasting er in ieder land is betaald. Door deze verplichte openheid komt  aan het licht als bedrijven nergens voldoende belasting betalen. De overheden kunnen dan waar nodig actie ondernemen.

Stap 7: Opheffen bankgeheimen

Het bankgeheim in landen als Zwitserland, Luxemburg en Oostenrijk maakt het extra makkelijk voor bedrijven en rijke individuen om belasting te ontduiken. Alleen al het noodlijdende Griekenland loopt hierdoor miljarden aan belastinginkomsten mis. De EU-landen Luxemburg en Oostenrijk moeten stoppen met hun verzet tegen de mogelijkheid voor belastingdiensten om onderling automatisch gegevens uit te wisselen. Dan kan de Europese Unie vervolgens Zwitserland onder druk zetten om mee te werken aan de strijd tegen belastingontduiking.